Bijwerkingen van geneesmiddelen in en rond de mond

- Prof. Dr. Arjan Vissink -

Geneesmiddelen hebben één of meer bijwerkingen en bij gelijktijdige toepassing van verschillende geneesmiddelen kan sprake zijn van interactie, waarbij de geneesmiddelen elkaars werking beïnvloeden. Deze bijwerkingen en interacties kunnen de mondgezondheid beïnvloeden en variëren van gering tot invaliderend. Omgekeerd kunnen door de tandarts/mondhygiënist geconstateerde veranderingen in de mondgezondheid aanleiding zijn om de behandelende arts te verzoeken de medicatie aan te passen. In deze lezing wordt ingegaan op een aantal voor de tandarts/mondhygiënist van belang zijnde bijwerkingen en interacties van geneesmiddelen.

Leerdoelen:

• Het verkrijgen van inzicht in de (bij)werking van geneesmiddelen op orale weefsels
• Het verkrijgen van inzicht in hoe potentiële bijwerkingen van geneesmiddelen te onderkennen c.q. te voorkomen zijn
• Het zich bewust worden van het feit dat de oorzaak van onbegrepen afwijkingen van orale weefsels in het geneesmiddelengebruik van de patiënt gelegen kan zijn

Antitrombotica: wat moet de tandarts/mondhygiënist weten?

- Drs. Jacques Baart -

Voor de tandarts/mondhygiënist is het van belang te vragen naar geneesmiddelengebruik. Zegt de patiënt dat hij/zij een antitromboticum gebruikt en de tandarts/mondhygiënist is van plan een bloedige tandheelkundige behandeling te beginnen, dan is het de vraag of dat zomaar kan. De tandarts/mondhygiënist maakt dan onderscheid tussen trombocytenaggregatieremmers (TAR’s) en coumarinederivaten (ook wel Vit. K Antagonisten VKA’s geheten). De bekendste trombocytenaggregatieremmers zijn Aspirine, Ascal, maar ook Persantin en Plavix. Deze middelen worden niet meer gestaakt voor een bloedige tandheelkundige ingreep, maar kunnen gecontinueerd worden. Alleen als gelijktijdig 2 middelen uit deze groep worden gebruikt, moet een van beide, na overleg met de voorschrijvend specialist, kortdurend worden gestaakt. De mate van ontstolling door coumarinederivaten zoals Sintron en Marcoumar wordt uitgedrukt in een INR getal. Bij de meeste patiënten bevindt deze zich tussen de 2 en 3.5. Bij deze waarden kunnen eenvoudige extracties plaats vinden zonder tussenkomst van de trombosedienst. Een actuele INR meting is dan wel noodzakelijk. De voordracht gaat in op de praktische kant van het gebruik van antitrombotica en de tandarts/mondhygiënist.

Leerdoelen:

• U kunt op grond van de anamnese uitmaken of uw patiënt TAR’s of VKA’s gebruikt als antitrombotica
• U weet waarom TAR’s bijna nooit behoeven te worden gestaakt voor een bloedige tandheelkundige ingreep
• U bent in staat om zelf een afweging te maken of een VKA al dan niet door de trombosedienst moet worden ingesteld
• U weet wat u kunt doen om het risico op een postoperatieve bloeding in de mond te verminderen

Het parodontium en de algemene gezondheid: zin en onzin

- Prof. Dr. Bruno Loos -

Steeds meer informatie komt beschikbaar over de systemische effecten van parodontitis. De relaties tussen parodontitis en hart- en vaatziekten, longontstekingen, vroeggeboorte, reuma, diabetes, kanker en overlijden worden steeds vaker geponeerd. De medische professie is nog niet geheel overtuigd.
De vraag is hoe kunnen deze relaties verklaard worden en welke relaties lijken nu niet opportuun. Bijvoorbeeld, wat zeggen epidemiologische studies en welke en hoeveel veranderingen in plasmafactoren en in klinische verschijnselen zijn er te vinden in onbehandelde parodontitispatiënten? Welke effecten heeft parodontale behandeling op de genoemde aandoeningen? Tenslotte zijn er nu ook aanwijzingen dat bij een deel van de parodontitispatiënten en bij een deel van de patiënten met hart- en vaatziekten, dezelfde genetische risicofactor aanwezig is. Algemene en klinische implicaties voor deze bevindingen zullen nader worden besproken.

Leerdoelen:

• De bewezen en onbewezen relaties tussen parodontitis en systemische ziekten/condities
• De mechanismen van de relatie tussen parodontitis en hart- en vaatziekten
• De mechanismen van de tweezijdige relatie tussen parodontitis en diabetes
• Welke systemische effecten parodontale behandeling heeft en voor welke systemische aandoeningen parodontale behandeling bewezen zinvol is

Acute medische situaties in de tandartspraktijk bij ogenschijnlijk gezonde patiënten

-Prof. Dr. Armand R.J. Girbes -

Acute medische situaties komen gelukkig niet vaak voor in de tandartspraktijk.
De tandarts/mondhygiënist kan niet de competenties, ervaring en apparatuur hebben om in alle acute situaties de patiënt ‘state of the art’ te behandelen. Desalniettemin kan de tandarts/mondhygiënist als medisch professional in acute situaties in de praktijk het verschil maken voor de zeldzame patiënt met een levensbedreigende acute aandoening. In deze voordrachten zullen handreikingen worden geven voor de herkenning en behandeling van levensbedreigende situaties die in de tandartspraktijk kunnen voorkomen. Vroege herkenning en anticipatie, eenvoudige maar levensreddende handelingen en snelle adequate verwijzing zijn daarbij sleutelwoorden. Acute situaties bij zowel ogenschijnlijk gezonde patiënten als bij patiënten met een voor acute problemen predisponerende chronische ziekte zullen worden behandeld.

Leerdoelen:

• Anticipatie op acute medische situaties bij de behandeling van ogenschijnlijk gezonde patiënten
• Herkennen van levensbedreigende situaties
• Het kunnen toepassen van eenvoudige maar levensreddende handelingen
• Het op adequate wijze kunnen doorverwijzen

Discussie tussen de deelnemers en de sprekers over het ochtendprogramma

Acute medische situaties in de tandartspraktijk bij (chronische) zieke patiënten

- Prof. Dr. Armand R.J. Girbes -

Zie omschrijving bij 12:00 - 12:30 uur.

Leerdoel:

• Anticipatie bij de behandeling van (chronisch) zieke patiënten

Lokale anesthesie

- Drs. Jacques Baart -

Het toedienen van lokale anesthesie is zo gebruikelijk geworden en gaat gepaard met zo weinig calamiteiten, dat vergeten dreigt te worden dat het gaat om het inspuiten van een medicament. In de voordracht lopen we de gezondheidsvragenlijst met medicijnen en allergieën kort na. Dan de materialen: naalden, carpules en spuiten. Is alles nog up to date en veilig voor de patiënt en het tandheelkundig team? De werkzaamheid van het lokaal anaestheticum in diverse milieus komt aan de orde. Hoe zit het met reversibiliteit van de verdovingsvloeistof en de (vermeende) neurotoxiciteit van articaine?
Waarom adrenaline toevoegen aan een verdovingsvloeistof? Ook bij ‘hartpatiënten’? Al deze onderwerpen komen tijdens de voordracht aan de orde.

Leerdoelen:

• Hoe te handelen bij een patiënt die zegt allergisch te zijn voor lokale verdoving?
• Voordelen kennen van ‘dunne wand’ naalden. Zijn er ook nadelen?
• Waarom worden automatisch aspirerende spuiten aanbevolen boven handmatige?
• Wat is uw alternatief wanneer een patiënt aangeeft niet met articaine verdoofd te willen worden?

Een zwelling in de hals: wat te doen?

- Drs. Hakki Karagozoglu -

De tandarts-algemeen practicus/mondhygiënist kan in de dagelijkse praktijk worden geconfronteerd met een patiënt met een zwelling in het hoofd-halsgebied. Dikwijls is de oorzaak één of meer vergrote lymfeklieren als gevolg van een bacteriële of virale infectie. Een zwelling in het hoofd-halsgebied kan ook een eerste uiting zijn van een maligniteit in het hoofd-halsgebied. Waar moet men in de dagelijkse praktijk op letten en hoe zou men moeten handelen wanneer men wordt geconfronteerd met een patiënt met een zwelling in het hoofd-halsgebied? Na een korte beschrijving van de anatomische structuren in het hoofd-halsgebied volgt een overzicht van verschillende oorzaken van goed- en kwaadaardige zwellingen in het hoofd-halsgebied. Tevens wordt een overzicht gegeven van de verschillende onderzoeksmethoden voor een zwelling in de hals.

Leerdoelen:

• Kennis van de ‘normale’ anatomie van de hals
• Herkennen van ‘alarmsymptomen’
• De wijze waarop het hoofd-halsgebied door de tandarts-algemeen practicus/mondhygiënist onderzocht kan worden

Mondaandoeningen: een diaquiz

- Prof. Dr. Isaäc van der Waal -

Vergezeld van weliswaar minimale informatie wordt u uitgedaagd om, op grond van vanaf 1 april 2012 op de website beschikbaar gestelde afbeeldingen, maximaal drie suggesties te doen voor de diagnose van een aan aantal casussen, naar volgorde van waarschijnlijkheid. Daarnaast wordt u gevraagd of u de patiënt zelf blijft controleren of eventueel verwijst naar de kaakchirurg.
Begin april 2012 zal er een online antwoordformulier beschikbaar op deze website waarmee u uw antwoorden kunt doorgeven. Het wordt bijzonder op prijs gesteld wanneer u dit voor 5 mei 2012 doet. Voor de drie beste inzendingen wordt aan het einde van het congres een kleine attentie ter beschikking gesteld.

Leerdoelen:

• Het kunnen herkennen van gangbare, maar ook minder gangbare mondafwijkingen, die al of niet kunnen berusten op een onderliggend lijden
• Weten wanneer en naar wie een patiënt met een bepaalde mondafwijking moet worden verwezen

Discussie tussen de deelnemers en de sprekers over het middagprogramma en afsluiting congres